Arterial təzyiq üçün ölçmə mədəniyyəti və sabit vərdişlər
Qısa, praktik, yoxlama siyahıları ilə. Bu səhifə maarifləndiricidir, tibbi məsləhət deyil.
Ölçmə standartı — 5 addım
- 5 dəq sakit otur; 30 dəq kofein/siqaret/fiziki yüklənmə olmasın.
- Kürək dayaqda, ayaqlar yerdə; qol masa səthində, manjet ürək səviyyəsində.
- Manjet dərinin üstündə; ölçü qola uyğun; şlanq iç tərəfdə.
- Danışma və tərpənmə yoxdur; 1–2 dəq fasilə ilə 2 ölçmə.
- Qeyddə: cihaz/qol/vaxt + 2–3 söz hiss (“rahat”, “yorğun”).
Tez diaqnostika cədvəli
| Problem | Siqnal | Həll |
|---|---|---|
| Oxunuşlar oynaqdır | Eyni gündə fərqlər | Eyni qol/saat; 2 ölçmə; 1–2 dəq fasilə |
| Qol ürəkdən aşağı | Daim yüksək | Dirsəyi dayaqda; manjet ürək səviyyəsi |
| Manjet ölçüsü uyğunsuz | Ağrı/sürüşmə | Qol dairəsinə uyğun ölçü; nişana görə tak |
| Danışıq/hərəkət | Rəqəm artır | Ölçmə zamanı tam sakitlik |
| Kofein və stress | Sıçrayış | 30 dəq fasilə + 5 dəq sakit oturuş |
| Soyuq əllər | Manjet çətin şişir | Əlləri isidin; otağı komfort edin |
İxrac (CSV) — sütun şablonu
| tarix | vaxt | sistolik | diastolik | nəbz | qol | cihaz | hadisə | şərh |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| __/__/2025 | __ : __ | ___ | ___ | ___ | sol/sağ | model | kofein/stress | — |
Gündəliy — 4 həftəlik şablon
| Həftə/Gün | B.e | Ç.a | Çərş. | C.a | Cümə | Şənbə | Bazar |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Həftə 1 | Səhər: __/__ Axşam: __/__ | Səhər: __/__ Axşam: __/__ | Səhər: __/__ Axşam: __/__ | Səhər: __/__ Axşam: __/__ | Səhər: __/__ Axşam: __/__ | Səhər: __/__ Axşam: __/__ | Səhər: __/__ Axşam: __/__ |
| Həftə 2 | Səhər: __/__ Axşam: __/__ | Səhər: __/__ Axşam: __/__ | Səhər: __/__ Axşam: __/__ | Səhər: __/__ Axşam: __/__ | Səhər: __/__ Axşam: __/__ | Səhər: __/__ Axşam: __/__ | Səhər: __/__ Axşam: __/__ |
| Həftə 3 | Səhər: __/__ Axşam: __/__ | Səhər: __/__ Axşam: __/__ | Səhər: __/__ Axşam: __/__ | Səhər: __/__ Axşam: __/__ | Səhər: __/__ Axşam: __/__ | Səhər: __/__ Axşam: __/__ | Səhər: __/__ Axşam: __/__ |
| Həftə 4 | Səhər: __/__ Axşam: __/__ | Səhər: __/__ Axşam: __/__ | Səhər: __/__ Axşam: __/__ | Səhər: __/__ Axşam: __/__ | Səhər: __/__ Axşam: __/__ | Səhər: __/__ Axşam: __/__ | Səhər: __/__ Axşam: __/__ |
Məlumat axını (workflow)
- Ölç → 2 ölçmə → orta → nəticə qeyd.
- Hadisə işarəsi (kofein/stress/yuxu/səfər).
- Həftə sonu: orta + 1 düzəliş qərarı.
- Aylıq səhifə: trend + əsas amillər.
Plan 7 — gündə 2 istiqamət
| Gün | Əsas addım | Komanda |
|---|---|---|
| 1 | Sabit saatlar, xatırlatma | BP kartı masa üstündə |
| 2 | Su və duz planı | Sousları seyrelt, porsiya ölç |
| 3 | 15–25 dəq yeriş | Boyun/çiyin 2 dəfə |
| 4 | 4-4-6 nəfəs (10 dövr) | 2 dəq vizual fasilə |
| 5 | Sabit yatma-oyanma | Axşam yüngül menyu |
| 6 | Etiket oxuma | “Sodium” sətrini müqayisə |
| 7 | Həftəlik orta | 1 praktik düzəliş |
Qida və duz — seçim cədvəlləri
Kateqoriya → hərəkət
| Kateqoriya | Diqqət | Alternativ/Hərəkət |
|---|---|---|
| Sous/ketçup | Natrium, porsiya | Seyrelt, ayrıca ver |
| Kolbasa/şinka | Gizli duz | Tezliyi azaldın; bişmiş toyuq/tonu |
| Pendir | Qramda natrium | İncə dilimlə porsiyala |
| Qəlyanaltı | Duz + porsiya | Qatıq+tərəvəz; ləpə porsiya ilə |
| Şorbalar | Etiket natrium | Evdə bişir; tərəvəz bazası |
| Konserv | Duzlu şoraba | Süz/yaxala; “low sodium” |
7 günlük menyu — skelet
| Gün | Səhər | Günorta | Axşam |
|---|---|---|---|
| B.e | Yulaf + qatıq + toxum | Tərəvəzli toyuq/salat | Soba tərəvəz + balıq |
| Ç.a | Yumurta + göyərti | Düyü + tərəvəz | Qreçka + tərəvəz sousu |
| Çərş. | Qatıq + meyvə (kiçik) | Şorba (ev üsulu) | Toyuq file + salat |
| C.a | Pendirsiz omlet | Soba tərəvəz | Düşbərə ev üsulu (az duz) |
| Cümə | Tost + tərəvəz | Lobya/qarabaşaq | Balıq + limon + salat |
| Şənbə | Meyvə (kiçik) | Salat + toxum | Tərəvəzli plov (az duz) |
| Bazar | Yulaf + darçın | Şorba + salat | Qarışıq tərəvəz + toyuq |
Etiketdə “tələlər”
| Yazı | Nə demək deyil | Nə edin |
|---|---|---|
| “Light” | Az duz demək deyil | Natriuma baxın |
| “No added sugar” | Şəkər sıfır deyil | Ümumi karbohidratı müqayisə edin |
| “Natural” | Duzla bağlı deyil | “Sodium” sətrinə baxın |
| “Healthy” | Marketinq sözü ola bilər | Cədvəldə rəqəmləri yoxlayın |
Restoran — sürətli frazalar
| Vəziyyət | Fraz |
|---|---|
| Duz azaltmaq | “Duzu azaldın, xahiş.” |
| Sous | “Sousu ayrıca gətirin.” |
| Hazırlama | “Soba və ya bişirmə mümkündürmü?” |
| Qarnir | “Tərəvəz və ya qarabaşaq istəyirəm.” |
Hərəkət — ofis, ev, yol
Mini-rutinlər (10–12 dəq)
- 3 dəq yeriş + 2 dəq boyun/çiyin + 2 dəq sinə açma + 3–5 dəq yeriş
- 5 dəq pilləkən (təhlükəsizdirsə) + 5 dəq yeriş
- 2 dəq nəfəs + 6 dəq yeriş + 2 dəq dartınma
Ofis saatı — qaytarma planı
| Saat | Hərəkət | Qısa qeyd |
|---|---|---|
| 09:00 | Oturuş düzəlişi + su | Günə start |
| 10:00 | Ayağa qalx + 60 s dartınma | Boyun/çiyin |
| 11:00 | Yeriş (3–5 dəq) | Telefonla deyil |
| 12:00 | Nəfəs 4-4-6 (1 dəq) | Ritm |
| 14:00 | Yeriş (5–8 dəq) | Açıq hava mümkünsə |
| 16:00 | Dartınma + su | Təkrarla |
Ev üçün 12 dəq “circuit”
| Dəqiqə | Hərəkət |
|---|---|
| 0–2 | Yeriş yerində |
| 2–4 | Divar itələmə |
| 4–6 | Yan addımlar |
| 6–8 | Çiyin dairələri |
| 8–10 | Baldır qaldırma |
| 10–12 | Dərin nəfəs + dartınma |
Stress/Yuxu — protokollar
3 addım stress
- 4-4-6 nəfəs — 10 dövr
- 2 dəq uzaq nöqtəyə baxış
- Hiss → səbəb → növbəti addım
20 dəqiqəlik “wind-down”
- 5 dəq isti duş
- 5 dəq sakit pleylist
- 4-4-6 nəfəs
- Günün 1 uğuru
Yuxu mühiti — yoxlama
- Qaranlıq/sərin/sakit
- Telefon kənarda
- Axşam yüngül yemək
Səhər “reset” — 6 dəq
- 1 dəq ilıq su
- 2 dəq dartınma
- 1 dəq 4-4-6 nəfəs
- 2 dəq günün 3 bəndi
Ev “BP küncü” — layihə planı
| Zona | Tərkib | Məqsəd |
|---|---|---|
| Masa | Cihaz, dəftər/app, taymer | Ölçmə və qeyd rahatlığı |
| Oturacaq | Arxalı stul | Düz oturuş |
| İşıq | Yumşaq lampa | Oxunuş rahatlığı |
| Saxlama | Manjet üçün qab | Sabit yer |
Yoxlama siyahıları
Həftəlik yoxlama (nümunə)
| Gün | Ölçmə (2×) | Su (L) | Yeriş (dəq) | Yuxu | Qida-duz | Qeyd |
|---|---|---|---|---|---|---|
| B.e | □ | __ | __ | □ sabit | □ etiketi yoxla | — |
| Ç.a | □ | __ | __ | □ sabit | □ porsiya | — |
| Çərş. | □ | __ | __ | □ sabit | □ sous ayrıca | — |
| C.a | □ | __ | __ | □ sabit | □ seyreltmə | — |
| Cümə | □ | __ | __ | □ sabit | □ restoran planı | — |
| Şənbə | □ | __ | __ | □ sabit | □ alış-veriş | — |
| Bazar | □ | __ | __ | □ sabit | □ xülasə | — |
Aylıq xülasə (trend)
| Həftə | Orta (s/d) | Nəbz | Əsas amil | Düzəliş | Nəticə |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | __/__ | __ | kofein/yuxu | axşam yüngül | __/__ |
| 2 | __/__ | __ | duz/sous | seyreltmə | __/__ |
| 3 | __/__ | __ | hərəkət | +yeriş | __/__ |
| 4 | __/__ | __ | stress | 4-4-6 | __/__ |
Ölçmədə səhvlər — matrisa və qərar ağacı
Ölçmədə tipik səhvlər və düzəliş
| Səhv | Nəticə | Düzəliş |
|---|---|---|
| Manjet geyim üzərində | Oxunuş artmış görünə bilər | Manjeti dərinin üstünə taxın |
| Qol havada | Dəyişkən oxunuş | Qolu masa səthinə qoyun |
| Qıç-qıç üstünə | Rəqəm arta bilər | Ayaqlar yerdə, çiyin enində |
| Konuşma/telefon | Sıçrayış | Tam sakitlik, bildirişlər sönük |
| Çox balaca/böyük manjet | Sistematik xəta | Qol dairəsinə uyğun ölçü seçin |
| Ölçmələr arasında fasilə yoxdur | İkinci ölçmə pozulur | 1–2 dəq gözləyin |
“Nəticə gözlənilməz” — qərar ağacı
- Hadisə varmı? (kofein/stress/yeriyiş) → varsa, 30 dəq sonra təkrar.
- Manjet/oturuş şübhəsi → 5 addımı yenidən qur, sonra 2 ölçmə.
- Oxunuşlar uyğunsuz → eyni qol/saatda 3 gün ardıcıl günlük orta.
Porsiya və dəyişmə bələdçisi
Porsiya bələdçisi (nümunə)
| Məhsul | Porsiya | Qeyd |
|---|---|---|
| Pendir | 30 g (2 nazik dilim) | İncə doğra, dad yetərlidir |
| Kolbasa | 40–60 g | Tezliyi azaldın, alternativ axtarın |
| Sous | 1–2 x.q. | Su/limonla seyrelt |
| Ləpə-tum | 1 ovuc | Porsiya qabına böl |
| Qreçka/düyü | 1 stəkan bişmiş | Tərəvəzlə yarı-yarı |
Dəyişmə matrisi
| Əvəz etmək istədiyiniz | Alternativ | Fayda |
|---|---|---|
| Duzlu qəlyanaltı | Qatıq + xiyar | Duz aşağı, toxluq |
| Hazır şorba | Evdə tərəvəz bazası | Natrium nəzarətdə |
| Qızartma | Soba/bişirmə | Yağ və duz azalır |
| Kolbasa | Sobanı toyuq file | Gizli duz azalır |
| Şəkərli içki | Su/bitki çayı | Kalori və şəkər azalır |
Səfər rejimi — qısa plan
Səfər üçün checklist
- Cihaz + manjet + batareya/adaptor
- Ölçmə saatını yerli saata uyğunlaşdır
- Sakit yer tap; 5 dəq hazırlıq
- Qeyddə “səfər” qeydini əlavə et
- Qayıdışda nəticələri müqayisə et
FAQ — geniş (qısa cavablar)
- Hansı qol? Müqayisə üçün eyni qol; dəyişsəniz, qeyddə yazın.
- Niyə 2 ölçmə? Təsadüfi sapmanı azaltmaq üçün.
- Restoranda nə demək? “Duzu azaldın”; “sous ayrıca”.
- Oxunuşlar fərqlidir? Eyni saat, eyni qol, 3 gün orta alın.
- Bu tibbi məsləhətdirmi? Xeyr, maarifləndirici məlumatdır.
Gündəlik protokol — səhər/axşam
| Vaxt | Addımlar | Qeyd |
|---|---|---|
| Səhər | Su; 5 addım ölçmə; qısa qeyd | Sabit saat üstünlükdür |
| Gün | Yeriş 15–25 dəq; vizual fasilə | Ofis planına uyğun |
| Axşam | Yüngül menyu; 5 addım ölçmə; 20 dəq wind‑down | Gec yatmayın |
Cihaz və manjet — nəzarət siyahısı
- Qol dairəsinə uyğun manjet ölçüsü.
- İstifadə təlimatındakı nişana görə yerləşdirmə.
- Batareyanın səviyyəsi; ehtiyat varsa yaxşıdır.
- Hər ölçmədən sonra cihazı quru və səliqəli saxlayın.
- Sabit səthdə istifadə edin; şnur mane olmasın.
Ev menyu planlayıcı — skelet
| Gün | Baza yemək | Yan seçim | Əvəz variant |
|---|---|---|---|
| B.e | Tərəvəzli toyuq | Qarabaşaq | Balıq + soba tərəvəz |
| Ç.a | Şorba ev üsulu | Salat | Düyü + tərəvəz |
| Çərş. | Toyuq file | Salat | Qreçka + tərəvəz sousu |
| C.a | Soba tərəvəz | Qatıq | Lobya yeməyi |
| Cümə | Balıq + limon | Tərəvəz | Plov (az duz) |
| Şənbə | Qarışıq tərəvəz | Tofu və ya paxlalı | Toyuq file |
| Bazar | Qarışıq salat | Ləpə-tum porsiyası | Şorba |
Qeydlər — məlumat gigiyenası
- Hər sessiyada 2 ölçmə; arada 1–2 dəq fasilə.
- Qol, saat, cihaz, hiss, “hadisə” sahələrini doldurun.
- Həftə sonunda “orta” və “1 düzəliş” yazın.
- Aylıq xülasədə əsas amili və nəticəni qeyd edin.
Xüsusi situasiyalar — qısa bələdçi
| Vəziyyət | Hərəkət |
|---|---|
| Əsəbi telefon zəngi | 2 dəq gözləyin, 4‑4‑6 nəfəs, sonra ölçün |
| Yeməkdən dərhal sonra | Həzmə vaxt verin; axşam ölçməni planlaşdırın |
| Çox soyuq otaq | Əlləri isidin, komfort temperatur |
| Uzun yerişdən sonrakı 15 dəq | 20–30 dəq sonra ölçün, qeyddə “hərəkət” |
Ofis günü — saat-saat plan (nümunə)
| Saat | Hərəkət | Qısa səbəb |
|---|---|---|
| 08:45 | Su + oturuş düzəlişi | Start fokus |
| 09:30 | 2 dəq boyun/çiyin | Gərginliyi azaldır |
| 10:15 | 3–5 dəq yeriş | Qan dövranı |
| 11:00 | 4-4-6 nəfəs (1 dəq) | Ritm |
| 12:30 | Yeməkdə porsiya nəzarəti | Duz/kalori |
| 14:00 | Yeriş 5–8 dəq | Postprandial rahatlama |
| 15:30 | 2 dəq dartınma | Əzələ rahatlığı |
| 16:45 | Su + qısa qeyd | Günün axarı |
| 18:30 | Yüngül axşam menyu | Yuxu üçün |
| 20:00 | Ölçmə + qeyd | Axşam sessiyası |
| 21:30 | Wind‑down 20 dəq | Yuxu hazırlığı |
Etiket nümunələri — oxu və qərar
| Məhsul | Göstəricilər (nümunə) | Qərar |
|---|---|---|
| Hazır şorba A | Sodium: 680 mg / porsiya | Tezliyi azaldın və ya ev üsulu seçin |
| Sous B | Sodium: 420 mg / 2 x.q. | Seyrelt və kiçik qabda istifadə et |
| Kolbasa C | Yüksək sodium | Alternativ: bişmiş toyuq file |
| Pendir D | Sodium: 180 mg / 30 g | İncə dilimlə porsiyala |
| Çips E | Sodium: 260 mg / porsiya | Qatıq + xiyarla əvəz et |
Qeyd: Rəqəmlər nümunədir; real etiketdəki göstəricilərə baxın.
Restoran playbook — qısa dialoqlar
| Vəziyyət | Demək olar | Nəticə |
|---|---|---|
| Şorba | “Ev üsulu, duzu azaltsanız sevinərəm.” | Az duz, nəzarət |
| Əsas yemək | “Sosu ayrıca gətirmək olar?” | Porsiyada idarə |
| Qarnir | “Tərəvəz və ya qarabaşaq mümkündürmü?” | Yaxşı seçim |
| Pendirli yemək | “Pendir az olsun, xahiş.” | Gizli duz azalır |
Situasiyalar və addımlar
| Situasiya | Addım 1 | Addım 2 | Qeyd |
|---|---|---|---|
| Sürətli sıçrayış | 30 dəq fasilə | 5 dəq sakit oturuş + 2 ölçmə | Hadisə sütununda işarələ |
| Həmişə yüksək | Oturuş və manjeti yoxla | Eyni qol/saatda 3 gün orta | Sabitlik önəmli |
| Ölçmə alınmır | Manjeti yenidən yerləşdir | 2–3 dəq sonra təkrar | Əlləri isidin |
| Oxunuş dəyişkən | Danışma/bildirişləri söndür | 2 ölçmə qaydasına qayıt | Fasilə saxla |
Ölçmə jurnalı — nümunə səhifə
| Gün | Tarix | Vaxt | S/D | Nəbz | Qol | Cihaz | Hadisə | Şərh |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Gün 1 | __/__/2025 | __ : __ | __/__ | __ | sol/sağ | model | — | — |
| Gün 2 | __/__/2025 | __ : __ | __/__ | __ | sol/sağ | model | — | — |
| Gün 3 | __/__/2025 | __ : __ | __/__ | __ | sol/sağ | model | — | — |
| Gün 4 | __/__/2025 | __ : __ | __/__ | __ | sol/sağ | model | — | — |
| Gün 5 | __/__/2025 | __ : __ | __/__ | __ | sol/sağ | model | — | — |
| Gün 6 | __/__/2025 | __ : __ | __/__ | __ | sol/sağ | model | — | — |
| Gün 7 | __/__/2025 | __ : __ | __/__ | __ | sol/sağ | model | — | — |
| Gün 8 | __/__/2025 | __ : __ | __/__ | __ | sol/sağ | model | — | — |
| Gün 9 | __/__/2025 | __ : __ | __/__ | __ | sol/sağ | model | — | — |
| Gün 10 | __/__/2025 | __ : __ | __/__ | __ | sol/sağ | model | — | — |
| Gün 11 | __/__/2025 | __ : __ | __/__ | __ | sol/sağ | model | — | — |
| Gün 12 | __/__/2025 | __ : __ | __/__ | __ | sol/sağ | model | — | — |
Həftəlik məqsədlər matrisi
| Sahə | Məqsəd | Ölçmə meyarı | Qısa hərəkət |
|---|---|---|---|
| Ölçmə | Gündə 2 sessiya | Jurnalda 14 qeyd | Telefon xatırlatması |
| Su | Stabila yaxın | Gündəlik qeyd | Butulka görünən yerdə |
| Qida | Duzlu sousları azalt | Shopping siyahısı | Seyreltmə + porsiya |
| Hərəkət | Həftə 5× yeriş | Dəq toplamı | Marşrut əvvəlcədən |
| Yuxu | Sabit saat | Gecə bildirişsiz | Wind‑down 20 dəq |
| Stress | Gündə 2× 4‑4‑6 | “✓” işarəsi | 1 dəq taymer |
Ev mühiti — yoxlama siyahısı
- BP küncü: masa, stul, işıq, saxlama qutusu.
- Taymer və ya saat görünən yerdə.
- Qapı bildirişləri sönük; telefon “sakit”.
- Manjetin qoyulması üçün rahatlıq.
- Jurnal və ya app açıq; qələm hazır.
Forma (Kurs / Check-up)
Ad və e-poçtu yazın — materialları göndərək.
Qeyd: forma maarifləndirici materiallar üçün əlaqə toplayır.